UÇAN SÜPÜRGE KADIN İLETİŞİM MERKEZİ VE YEREL KADIN MUHABİRLER AĞI PROJESİ

UÇAN SÜPÜRGE KADIN İLETİŞİM MERKEZİ VE YEREL KADIN MUHABİRLER AĞI PROJESİ

Türkiye’de kadın konusundaki durumu ve çözüm için neler yapılabilir?Türkiye’de kadınlar büyük bir gayret içinde çok şey yapıyor, ama aralarında iletişim olmadığı için zaman kaybı ve tekrarlar yaşanıyor. Son yıllarda bu olumsuz tablo biraz değişti; kadınlar ve kadın örgütleri iş birliği yaparak kuruluşlarının çalışma çıtasını yükselttiler ve verimlerini artırdılar. Kadın örgütlerinin sayısı arttı; çeşitlendiler. Bu çeşitlilik, diğer sivil toplum kuruluşlarına da ivme kazandırdı. Sivil toplum inisiyatifiyle gerçekleştirilen birçok toplumsal harekette kadın örgütleri sivil toplum kuruluşlarını birleştirici rol oynadılar, harç oldular. Bütün bu özellikleriyle Türkiye’de kadın örgütleri bugün kadınlara yönelik politikaları değiştirip dönüştürmede etkin rol oynamaya adaylar. Ancak, bu işlevleri yerine getirebilmek için şimdiye kadar olduğundan daha verimli çalışabilmeleri ve birbirleriyle yoğun etkileşime girmeleri gerekiyor.
Bütün çabalara ve çalışmalara rağmen, kadınlara yönelik ayrımcılık ve şiddet hemen her alanda kendini gösteriyor, yeni mağdurlar yaratıyor. Namus adı altında cinayetler işleniyor, evde ve sokakta şiddet kol geziyor. Kadınlar siyasette o kadar düşük bir yüzdeyle temsil ediliyor ki, adeta yok gibiler. Yerel yönetimlerde de durum farklı değil; 28 Mart yerel seçimlerinde 81 ilden yalnızca biri kadın belediye başkanı çıkarabildi. Oysa, kadınların etkin biçimde karar mekanizmalarında yer alması gerekiyor. Çünkü siyaset yaşamın her alanını içine alıyor, hayatımızı doğrudan etkiliyor. Bu anlamda, kadın sorunlarına devlet-sivil toplum iş birliğiyle çözüm aranması, eşitlik politikalarının yaşama geçirilmesi gerekiyor. Tabiî erkek egemen zihniyetin bir an önce silkinmesi, eşit ve yaşanabilir bir dünyanın yeniden kurulabilmesi de.
Uçan Süpürge’nin Misyonu-Vizyonu-DeğerleriBir kadın iletişim ağı oluşturarak, kadın sivil toplum kuruluşlarının birbirinden haberdar olmasını sağlamak ve ortak çalışmalar için zemin oluşturulmasına katkıda bulunmak gibi bir misyonumuz var. Kadın Örgütleri Veri Tabanı ve Yerel Kadın Muhabirler Ağı projelerimiz ile Kadın Web Sitemiz, bu misyonu somutlaştıran çalışmalardı. Uçan Süpürgeliler olarak, Türkiye’deki kadın hareketi tarihinin bir miras olduğunu, mücadele ve kazanımların sonraki kuşaklara devredilmesi ve onlar tarafından sürdürülmesi gerektiğine inanırız. Bu nedenle, Uçan Süpürge içindeki deneyimli kadınlar, bilgi ve birikimlerini projeleri yürüten genç çalışanlarımızla paylaşır, bilinç yükseltme toplantıları ve beyin fırtınası ile ortak aklı çalıştırarak kadın çalışmalarında yeni kapılar açarlar. Uçan Süpürge hiçbir siyasî parti ya da gruba dâhil değildir; ağırlıklı olarak kadın haberciliği yaptığından, nesnel bir bakışla her siyasî görüşe eşit mesafede durmayı ilke edinmiştir. Yalnız, kadına yönelik her türlü ayrımcılık ve şiddette Uçan Süpürge taraftır.
Uçan Süpürge’nin Kurumsal YapısıUçan Süpürge’nin kurumsal yapısı, bir kadın sivil toplum kuruluşu olarak Türkiye’deki kadın hareketinin bir temsilcisi, dünyadaki kadın hareketinin ise aktif izleyicisi ve destekçisi olmak üzerine kurulmuştur. Uçan Süpürge yönetimi, Uçan Süpürge’nin ofisinde çalışan herkestir. Her Pazartesi yapılan ofis toplantılarında ortak alınan kararlar doğrultusunda yönetilen bir kuruluş olan Uçan Süpürge’de, yürütülen her projenin akademisyen, yazar ve aktivistlerden oluşan danışma kurulları vardır.Uçan Süpürge ABD Elçiliği, Amerika Birleşik Devletleri Bilgi Sistemleri (USIS), Ankara Fransız Kültür Enstitüsü, Ankara Goethe Enstitüsü, ASE International, Avrupa Birliği, The British Council, Çankaya Belediyesi, Finlandiya Elçiliği, Global Fundfor Women-ABD, Hollanda Elçiliği, International Women's Health Coalition, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü/UNDP Kadının Kalkınmaya Katılımını Güçlendirme Ulusal Programı, Kanada Elçiliği, Kültür Bakanlığı, Mamacash-Hollanda, National Endowment for Democracy-ABD, NOVIB Hollanda, Sheraton Ankara Hotel&Towers, TR-NET, TRT, Yenimahalle Belediyesi ile iş birliği ve ortak çalışmalar yapmaktadır. Gerçekleştirilen ve Hedeflenen ProjelerŞu ana kadar Kadın Örgütleri Veri Tabanı, Yerel Kadın Muhabirler Ağı, Kadın Web Sitesi, Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali, Köprüler Kuruyoruz, Patikalardan Yollara ve Kadın 2004 Radyo Programı projeleri, gerçekleştirdiğimiz projelerden bazıları. Hedefimiz ise, hâlen 12 ilde sürdürmekte olduğumuz Yerel Kadın Muhabirler Ağı’nı daha da güçlendirerek Kadın Haberleri Ajansı kurmak.Kurumumuz tarafından kadınla ilgili çeşitli konularda yayınlar yapıldı. Bunlardan bazıları Uçan Süpürge’nin ilk yıllarında yapılan bölge toplantılarının ardından yayımlanan Güneydoğu’da Kadın Olmak adlı kitap; iki ayda bir Türkçe, iki yılda bir de İngilizce olarak çıkan Uçan Haber isimli kadın iletişim dergisi; 41 ilde yüz yüze görüşmelerle yapılan anket doğrultusunda hazırlanan, Türkiye’de kadın örgütlerinin en kapsamlı haritası olan kitap ve CD olarak yayımladığımız Türkiye’de Kadın Örgütleri Rehberi, Uçan Süpürge tarafından, Birleşmiş Milletlerin 6 resmî dili dışında ilk kez Türkçe’ye çevrilerek BM’nin özel izniyle yayımlanan ve TBMM Başkanı Bülent Arınç tarafından Meclis’teki tüm milletvekillerine dağıtılan Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi CEDAW Milletvekili El Kitabı; 2003 Nisan’ında Ankara’da sivil toplum kuruluşu temsilcisi 450 kadının katılımıyla gerçekleştirdiğimiz forumdaki atölye çalışmalarının çözümlemelerini içeren CEDAW Sivil Toplum Forumu Atölye Çalışmaları adlı kitap.Yerel Kadın Muhabirler Ağı Projesi: “Hayat, Haberdir”Kadın eksenli çalışmalar yapan bir sivil toplum kuruluşu olan Uçan Süpürge, Yerel Kadın Muhabirler Ağı projesini Mart 2003’te fiilen başlattı. Proje hâlen 12 ilde 12 kadın muhabirle sürüyor. Kadınların medyadaki yanlış ve eksik temsilinden duyulan rahatsızlık projenin çıkış noktasını oluşturuyor. Kadınların çoğunlukla, gazetelerin üçüncü sayfalarında cinayet, tecavüz gibi şiddet haberleriyle yer almasına da, arzu nesnesi olarak sunulmasına da itirazı olan bizler kadınla ilgili her türlü haberi doğru bir biçimde aktarmayı plânladık. Bunu sağlamak için kadın haberleri yapabilecek kadın muhabirleri olmalıydı. Bu sebeple kadın muhabirleri ağı projesini geliştirdik ve uygulamaya başladık.
İlk etapta belirlenen 8 ilde pilot çalışması yapıldı. Bunlar; Antalya, Çanakkale, Diyarbakır, Eskişehir, Gaziantep, Mersin, Samsun ve İzmir’di. Bu ille tek tek dolaşıldı ve bu illerde faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarıyla, kadın örgütleriyle, üniversitelerle ve yerel yönetimlerle (belediyeler, valilik…) toplantılar yapıldı. Bu görüşmelerin sonunda söz konusu illerden 8 kadın muhabir adayı belirlendi. Daha önce hiç muhabirlik deneyimi olmayan, ama çeşitli kadın örgütlerinde yer alan veya örgütlü olmasa da kadın konusunda belirgin bir duyarlılığı olan bu kadınlar Ankara’da yoğunlaştırılmış bir eğitimden geçirildi. Bu eğitimde muhabir adayları kadının insan haklarından medya etiğine, feminizmden haber toplama ve yazma tekniklerine kadar birçok konuda akademisyenler ve kadın hareketinin içinden gelen uzmanlarca bilgilendirildi. Bu 8 kadın, daha sonra kendi illerine döndüler ve yaşadıkları yerlerden Uçan Süpürge’ye kadın haberleri göndermeye başladılar. Şu an 12 ilde 12 yerel kadın muhabir bulunuyor. Sonradan projeye dâhil olan diğer iller: Van, Mardin, Adıyaman ve Şanlı Urfa. Ayrıca, Türkiye’nin her yerinden haber yazan gönüllü kadın muhabirler de var; Batman, Siirt, Uşak, İstanbul, Manisa, Tunceli gibi birçok ilden haberler, yazılar gönderiyorlar.
Proje orta vadede amacına ulaşmış gözüküyor. Muhabirlerden gelen haberlerin ulusal basın kuruluşlarının dikkatini çekmesi ve bugüne kadar pek çok gazete, dergi, televizyon, radyo ve internet sitesi haberlerine yer vermesi bunu kanıtlıyor. Hedef; 81 ilin tamamından en az birer kadın muhabir çıkarmak ve kadın haberlerinin ulusal basında daha çok yer bulmasını sağlamak. İkinci olarak; bir Kadın Haberleri Ajansı kurarak her bölgeden, her ilden kadın haberlerinin düzenli olarak akacağı bir havuz oluşturulması hedefleniyor.12 ilde bulunan kadın muhabir, kendi il ve bölgelerinden topladıkları kadın haberlerini her hafta Uçan Süpürge’ye gönderiyor. Bu haberlerin geniş bir konu yelpazesi var; kadınlara yönelik düzenlenen bir toplantı, başarı öyküleri, namus cinayetleri, yeni kurulan bir kadın örgütü, belediye başkanlığına bir kadının seçilmesi gibi pek çok konuda haberler gönderiyorlar. Bu haberler, her cuma yenilenen www.ucansupurge.org adresindeki web sitesinde yayınlanıyor. Muhabirler haberleri kendileri üretiyor; haber kaynaklarına bizzat ulaşarak, araştırma ve röportaj yaparak adeta bir fabrika gibi çalışıyorlar. Zaman zaman yerel basın kuruluşlarıyla paslaşarak ulusal gazetelerde asla göremeyeceğiniz nitelik ve içerikte haberler de geliyor. Muhabirler her üç ayda bir, eğitimden geçiriliyor. Bu eğitimlerde; feminizm, insan hakları, etik, haber toplama ve yazma süreçleri, siyaset, girişimcilik, yerel yönetimler, alternatif medya gibi konularda, alanında uzman kişilerce anlatılıyor. Bazı zamanlarda muhabirler ulusal medyada çalışan gazetecilere haber kaynağı olarak bilgi akışı da sağlıyorlar. Muhabir olmak için başvuranların arasında üniversite öğrencileri de var, ev kadınları da. İstanbul’daki eğitimli-kentli kadından, Siirt’teki fıstık işçisi kadına kadar her kesimden kadın, olanakları ölçüsünde yerel haberleri takip ediyorlar. Internetin özellikle Doğu’da fazla yaygın olmaması nedeniyle, bu haberler Uçan Haber adlı kadın dergisinde de yayımlanıyor ve bu dergi kurum/kuruluşlar aracılığıyla en uzak köşelere kadar ulaştırılıyor.
Projemizin adındaki yerel tanımı, yaptığımız işin alternatif olma özelliğine bir vurgudur. Basındaki tekelleşme, tüm habercilik pratiğini İstanbul, Ankara gibi metropollerle sınırladı. Hayattan izole edilmiş gibi duran kocaman binaların içinde, pahalı mobilyalarla döşenmiş odalarda gazetecilik yapılıyor. CiddÎ bir iş olan magazinin suyu çıkarılıyor, popüler kültür her alanda olduğu gibi medyada da yeni ikonlar yaratıyor, şarkıcılar, mankenler köşe yazarı oluyor vs. Madalyonun diğer yüzü yokmuş gibi davranılıyor. Yani, Van’da bin dolara satılarak rızaları alınmadan evlendirilen genç kızlar, Adıyaman’da çocuğunu okutabilmek için babasından da yaşlı bir adamla evlenmek zorunda kalan kadın, ya da erkek çocuk doğuramadığı için eşinin şiddetine maruz kalan kadınlar kimsenin umurunda değil aslında! Bu gibi haberler büyük gazetelerin sayfa diplerinde küçücük yer alıyor, çoğunlukla da hiç yer bulamıyor kendine.
Basın dünyası artık çok çeşitli. Tematik yayınlar çoğaldı, her grup kendi yayınını çıkararak söylüyor sözünü. Bazı gazetelerde kadın ekine rastlıyoruz, bazı internet sitelerinde kadın sayfaları görüyoruz; bunların çok azı gerçekten kadın sorunlarıyla ilgili. Geri kalanlar da kadını moda-makyaj-yemek-çocuk bakımı gibi başlıklar düzeyinde algılıyor. Oysa, ekonomiden siyasete, çocuk gelişiminden toplumsal sorunlara kadar her konuda hayatın tam ortasında duruyor kadınlar. Siyaset de yapıyorlar yemek de. Ev işi yaptıkları gibi, gidip kadın örgütlerinde de gece gündüz çalışıyorlar. Kadınlara yönelik yapılan yayınlarda, bir erkeği elde etmenin 10 altın kuralı ya da gece makyajının incelikleri yerine, mesela aile içi şiddete uğradıklarında nerelere başvuracakları, boşanma durumunda hangi haklara sahip olacakları gibi bilgilere yer verilse daha da güçlenecek ve bilinçlenecek bu kadınlar.
Çağrımız bütün kadınlara: Siz de Türkiye’nin hangi ilinde, ilçesinde olursanız olun, yaşadığınız yerden kadın haberlerini göndererek gönüllü muhabirimiz olabilirsiniz. Haftada bir kez göndereceğiniz haberler, kadın olmaktan kaynaklanan sorunlarınızı, başta yaşadığınız yerdeki yerel yönetimler (belediye başkanı, vali, muhtar…) olmak üzere ilgili ve yetkili kişilere duyurmanıza yardımcı olacaktır. Aynı şekilde, yaşadığınız yerdeki kadınlara yönelik çalışmaları haberleştirmeniz; orada gösterilen çabaya, verilen emeğe dikkat çekmeniz, bu faaliyetleri duyurarak tüm kadınların/kurum/kuruluşların haberdar olmasını sağlamanız yönünde atılmış olumlu bir adımdır. Çünkü hayat, haberdir!